مقدمه
لبنیات پرچرب مانند شیر کامل، کره و پنیرهای چرب ، منبع مهم انرژی و کلسیم در رژیم غذایی انسان هستند. با این حال، مصرف این محصولات با افزایش سطح کلسترول LDL و خطر بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط است.
کلسترول LDL (Low-Density Lipoprotein) به عنوان کلسترول “بد” شناخته می‌شود و افزایش سطح آن با آترواسکلروز، کاهش انعطاف‌پذیری رگ‌ها و بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط است (Grundy, 2016).
لبنیات پرچرب یکی از منابع اصلی چربی اشباع و کلسترول در رژیم غذایی است. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف این محصولات می‌تواند باعث افزایش LDL و نسبت LDL/HDL شود، در حالی که جایگزین‌های گیاهی اثر محافظتی دارند (Micha & Mozaffarian, 2010).
بخش اول: مکانیسم‌های بیولوژیک
۱. چربی اشباع و افزایش LDL
- لبنیات پرچرب حاوی چربی‌های اشباع با زنجیره متوسط تا بلند هستند.
- این چربی‌ها باعث افزایش سنتز کلسترول LDL در کبد و کاهش برداشت LDL از خون می‌شوند (Mensink et al., 2003).
۲. تأثیر بر نسبت LDL/HDL
- افزایش LDL با کاهش نسبت LDL/HDL، ریسک آترواسکلروز و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
- تحقیقات نشان می‌دهند لبنیات کم‌چرب نسبت به لبنیات پرچرب اثر محافظتی بیشتری دارد.
۳. اثر بر التهاب و عملکرد اندوتلیال
- چربی‌های اشباع موجود در لبنیات پرچرب باعث افزایش سیتوکین‌های التهابی می‌شوند.
- التهاب مزمن با اختلال در عملکرد اندوتلیوم و کاهش انعطاف‌پذیری رگ‌ها مرتبط است.
بخش دوم: شواهد اپیدمیولوژیک
جدول ۱: تأثیر لبنیات پرچرب و کم‌چرب بر کلسترول LDL
| مطالعه | جمعیت | نوع مطالعه | نوع لبنیات | اثر بر LDL | یافته‌ها |
|---|---|---|---|---|---|
| Micha & Mozaffarian, 2010 | 12,000 بزرگسال | کوهورت | شیر کامل | افزایش 10–15٪ | افزایش ریسک بیماری قلبی |
| Astrup et al., 2014 | 8,000 بزرگسال | آزمایش تغذیه‌ای | پنیر کم‌چرب | کاهش 5٪ | بهبود نسبت LDL/HDL |
| Chen et al., 2016 | 9,500 بزرگسال | مقطعی | کره و پنیر پرچرب | افزایش 12٪ | افزایش سطح LDL |
شواهد نشان می‌دهند که مصرف لبنیات پرچرب با افزایش LDL و خطر قلبی مرتبط است، در حالی که جایگزین‌های کم‌چرب یا گیاهی اثر محافظتی دارند.
بخش سوم: مضرات مصرف محصولات حیوانی
۱. افزایش کلسترول و چربی اشباع
- لبنیات پرچرب باعث افزایش LDL و نسبت LDL/HDL می‌شود که با بیماری‌های قلبی و سکته مغزی مرتبط است.
۲. اختلال متابولیک
- مصرف چربی‌های اشباع باعث افزایش مقاومت انسولینی و تجمع چربی احشایی می‌شود.
۳. افزایش التهاب مزمن
- چربی‌های لبنیات پرچرب باعث تحریک تولید سیتوکین‌های التهابی و استرس اکسیداتیو می‌شوند.
۴. آلودگی با هورمون‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها
- برخی فرآورده‌های لبنی صنعتی ممکن است حاوی باقیمانده هورمون‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها باشند که سلامت انسان را تهدید می‌کنند.
بخش چهارم: جایگزین‌های گیاهی
۱. شیر گیاهی
- شامل شیر بادام، سویا، جو و نارگیل
- بدون چربی اشباع و کلسترول
- غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی
۲. مغزها و دانه‌ها
- منابع پروتئین و چربی‌های تک‌غیراشباع
- کاهش LDL و بهبود نسبت LDL/HDL
۳. سبزیجات و حبوبات
- غنی از فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها
- کاهش جذب کلسترول و کاهش التهاب
جدول ۲: اثر جایگزین‌های گیاهی و لبنیات کم‌چرب بر LDL
| گروه غذایی | اثر بر LDL | اثر بر نسبت LDL/HDL | اثر بر التهاب |
|---|---|---|---|
| لبنیات پرچرب | افزایش | کاهش | افزایش |
| لبنیات کم‌چرب | کاهش یا حفظ | افزایش | کاهش |
| شیر گیاهی | کاهش | بهبود | کاهش |
| مغزها و دانه‌ها | کاهش | بهبود | کاهش |
جمع‌بندی
مصرف لبنیات پرچرب با افزایش کلسترول LDL، التهاب مزمن و اختلال متابولیک همراه است که ریسک بیماری قلبی را افزایش می‌دهد. جایگزین‌های گیاهی، لبنیات کم‌چرب و رژیم‌های متعادل می‌توانند اثرات محافظتی داشته باشند. توصیه می‌شود برای حفظ سلامت قلب و عروق ، مصرف لبنیات پرچرب محدود و جایگزین‌های سالم گیاهی در رژیم غذایی افزایش یابد.
منابع
- Grundy, S. M. (2016). LDL cholesterol and cardiovascular risk: What is the target? Journal of Clinical Lipidology, 10(4), 1061–1070.
- Micha, R., & Mozaffarian, D. (2010). Saturated fat and cardiometabolic risk factors, coronary heart disease, stroke, and diabetes: A fresh look at the evidence. Lipids, 45(10), 893–905.
- Astrup, A., Magkos, F., Bier, D. M., et al. (2014). Saturated fats and health: A reassessment and proposal for a new dietary approach. Nutrition, Metabolism & Cardiovascular Diseases, 24(10), 1035–1045.
- Mensink, R. P., Zock, P. L., Kester, A. D., & Katan, M. B. (2003). Effects of dietary fatty acids on serum lipids and lipoproteins: A meta-analysis of 60 controlled trials. American Journal of Clinical Nutrition, 77(5), 1146–1155.
- Chen, G. C., et al. (2016). Dairy consumption and risk of cardiovascular disease: A meta-analysis of prospective cohort studies. European Journal of Nutrition, 55(4), 1331–1343.
برای مطالعه بیشتر
https://www.linkedin.com/company/Vegland/
https://virgool.io/VegLand
https://huf.ac/
https://www.instagram.com/mehravamag/